COR-TEN, czyli stal w kolorze rdzy

Stal kortenowska zdobywa w ostatnich latach coraz większą popularność, pojawia się także w polskim krajobrazie miejskim. Na poznańskim osiedlu Wilczak niedługo ma powstać oryginalny biurowiec, który wyróżni właśnie taka fasada w kolorze rdzy. Wydawałoby się, że to trend stosunkowo nowy ale historia samego materiału sięga lat trzydziestych i epoki Wielkiego Kryzysu w Stanach Zjednoczonych. Wówczas to COR-TEN opatentowany został przez firmę United States Steel. Nazwa wzięła się z dwóch wyrażeń określających jego cechy – „corrosion resistant” i „high tensile strength”, czyli odporność na korozję i wysoka rozciągliwość.

‍

Ten wyjątkowy stop stali rzeczywiście charakteryzuje doskonała odporność na uszkodzenia mechaniczne i uciążliwe warunki atmosferyczne. Zawdzięcza ją między innymi specjalnej kombinacji pierwiastków, jaką zastosowano w produkcji – chromu, krzemu, miedzi i fosforu, które sprawiają, że materiał w wyniku naturalnych procesów chemicznych równomiernie pokrywa się cienką powłoką ochronną, która bardzo przypomina rdzę, w istocie jest zaś patyną o lekko brązowej barwie, która skutecznie chroni konstrukcję przez rzeczywistą korozją.

‍

Estetyczne walory materiału zaczęto jednak dostrzegać dopiero z czasem. Pierwotnie COR-TEN wykorzystywany był przede wszystkim w przemyśle ciężkim – z uwagi na wspomnianą odporność na warunki naturalne – przy produkcji mostów czy kominów oraz masztów okrętowych. W architekturze, jako materiał okładzinowy dla fasad budowli, zaczął pojawiać w latach sześćdziesiątych. Jednym z pierwszych słynnych budynków, w których go zastosowano były kwatery główne znanego amerykańskiego producenta maszyn, firmy John Deere. Później sława cortenu w budownictwie na pewien czas przycichła, by powrócić w ostatniej dekadzie, kiedy to w Europie zrealizowano wiele interesujących projektów z rdzawą fasadą.

‍

Materiał popularny jest również w tak zwanej małej architekturze – stosuje się go często jako okładzinę elementów ozdobnych ogrodów. Designerzy cenią go za dość uniwersalny charakter. Okryte patyną elementy konstrukcyjne pasują zarówno do stylu agrarnego jak i postindustrialnego. Pięknie wpisał się przykładowo w architekturę osiedla sPlace na warszawskim Żoliborzu. Zdaniem projektantów idealnie łączy elegancję, surowość i wytrzymałość.

‍